Tracy Metz, Rotterdam, 22 december.
Achter elke hap gaat een landschap schuil

Waar komt onze kaas vandaan? Kunstenares Esther Polak zocht een antwoord op die vraag en volgde een zuivelspoor, van Letland naar Nederland. Van de uier van de koe in Letland tot op het bord van een Nederlands echtpaar in Utrecht als Rigamont-kaas: dwars door vijf Europese landen heen heeft de Amsterdamse kunstenares Esther Polak de weg die melk aflegt, met behulp van uiteenlopende media als foto's, film en satellietnavigatie in beeld én in kaart gebracht. Gisteren presenteerde zij haar `MILKproject' aan de verzamelde ministers van Landbouw in Brussel. Polak gaf een gps-ontvanger met speciaal ontwikkelde software mee aan negen verschillende `personages': de Letse boeren met hun koeien, de melkrijder, de eigenaar van de kaasfabriek, de transporteurs, de kaashandelaar, de marktkoopman en de consument. De ontvanger registreert zijn positie om de vijf seconden en kan 10.000 posities onthouden, die later in een computer kunnen worden gedownload en samen een bewegingspatroon - het maaien van het land bijvoorbeeld - laten zien. Van alle personages zijn ook portretten in foto's en film gemaakt die behalve in de installatie, ook op de bij dit project horende website www.milkproject.net te zien zijn. ,,Dit project laat heel concreet de nieuwe verbintenissen zien die er door de handel in Europa ontstaan'', zegt Polak, die hierbij samenwerkte met de Letse kunstenares Ieva Auzina. ,,Het sluit ook aan bij het verlangen van steeds meer consumenten om te weten waar hun eten vandaan komt. Het MILKproject laat zien dat er achter elke hap op je bord, ook een landschap schuilgaat en een manier van leven die daar bij hoort. Daar gaat het verhaal van een Letse melkrijder ook over'', vertelt Polak. ,,Hij ziet dat de boeren nu wel eigen land hebben, maar geen machines om het te bewerken. Daardoor is dat open weidelandschap in snel tempo aan het verruigen.'' Een van de mooiste dingen van het MILKproject vindt Esther Polak zelf, dat het vooroordeel over technologie wordt doorbroken. ,,We denken al gauw dat technologie tot vervreemding leidt, maar hier leidt die technologie juist tot toenadering.'' Eerder deze week was het MILKproject te zien op de Agrovakbeurs in Den Bosch. Een melkveehouder die daar de installatie bekeek, zei: ,,Van mijn melk wordt melkpoeder gemaakt, voor babyvoeding enzo, en dat gaat dan ook weer de hele wereld over.'' Een ander melkveehouder vertelde Polak: ,,Ik wil ook wel eens weten waar mijn melk naartoe gaat.''